گفتن اینکه هدف، تربیت شخصى تحصیلکرده است، ممکن است حقیقتى بدیهى به نظر آید، با این همه این امر توجه ما را به تصورى که از عنصر ارزشمند آموزش و پرورش داریم، معطوف میکند، و ما را به طرح سؤالاتى وا میدارد:
آنچه که آموزش و پرورش را ارزشمند میکند چیست، و چگونه میتوانیم آن را در انسان تحصیلکرده تشخیص دهیم؟
این ادعا که شخصى که پنج نمره قبولى عادى در گواهینامه دوره عمومى گرفته است، فردى تحصیلکرده است، میتواند کاملاً مورد نقد قرار گیرد. رتبهاى در فیزیک یا مهارت در لوله کشى، عملى فى نفسه است که، ثابت نمیکند شخصى که واجد آنهاست فردى تحصیلکرده است، زیرا یک امتحان دهنده بسیار ماهر که فاقد علاقه یا فهم درستى نسبت به موضوع امتحان خود است، و لولهکشى ماهر که فهم اندکى نسبت به نظریهاى که اساس عمل اوست دارد، زمانى که میخواهند آنچه را آموختهاند در مورد مسائل مختلف به کار برند، براى داوریهاى آگاهانه فاقد تخصص و دیدى هستند که لازم است. اگر چنین آموزشى آنان را قادر نسازد که در آینده داوریهاى منطقى کنند، در این صورت ظاهراً انگار اینکه آنان افرادى تحصیلکردهاند موجه است. بنابراین، تحصیلى که فردى را فرهیخته میسازد، باید تعمیق فهم و اطلاع از دانشى را تأمین کند که بر فعالیت آینده متعلمان سایه میافکند.
ما میتوانیم آموزش دهیم یا تربیت کنیم، و میتوانیم دانشآموزان را کمک کنیم تا کشف کنند یا مسائل را حل کنند. مساله این است که چه موقعى این فعالیتها آموزشیاند؟
اولاً: محتوا را باید معیارهاى عمومى، ارزشمند بدانند. ادلهاى که بر اساس آنها میتوان جاى دادن بعضى از تجارب را به عنوان تجاربى ارزشمندتر از دیگر تجارب توجیه کرد، امرى است که باید مورد بررسى قرار گیرد (پیترز، 1965، فصل 5). مهارتیابى در حمله با سرنیزه ممکن است براى بقاء ضرورى باشد، اما نمیتواند فى نفسه ارزشمند تلقى شود، و از این حیث بخشى از آموزش و پرورش نیست.
نسل دانشآموزان امروز، پتانسیلهای بسیار ارزشمندی هستند و نسبت به پیشرفت تحصیلی، انتخاب رشته صحیح و شغل آینده خود توجه ویژه دارند و ما باید امکانات لازم برای انجام تحقیقات کاربردی را از سنین مدرسه فراهم نماییم.
یکی از مواردی که در سند تحول بنیادین نظام آموزش و پرورش و نقشه جامع علمی کشور مورد توجه قرار گرفته است، ارتباط مؤثر بین مراکز علمی و مراکز پژوهشی کشور است. از این رو از یکی از اهداف این مرکز آموزشی بازدید از مراکز علمی، پژوهشی، تعمیق فرهنگ پژوهش و ترغیب دانش آموزان به حوزه پژوهش و آشنایی با پژوهشهای کاربردی و علوم پایه بوده است.